Alzheimer, beyin hücrelerinin yavaş yavaş ölmesiyle hafıza kaybına ve düşünme yeteneğinin azalmasına yol açan, ilerleyici bir beyin hastalığıdır. Genellikle ileri yaşlarda görülen bu hastalık, kişinin günlük aktivitelerini yapamaz hale gelmesine neden olur.

Alzheimer Nedir?

Alzheimer, hafızayı kontrol eden nöronlar başta olmak üzere beyindeki tüm nöronları etkileyen protein plaklarının oluşmasıyla karakterizedir. Bu durum, kişinin zamanla günlük işlerini yapamaz, zaman-mekan algısını kuramaz ve konuşma yetisini kaybedebilir hale gelmesine yol açar. Türkiye’de yaklaşık 400 bin, dünyada ise 10 milyon kişide teşhis edilen Alzheimer, genellikle 30-40'lı yaşlardan itibaren unutkanlıkla kendini gösterir. 65 yaşında görülme sıklığı %1 iken, 80'li yaşlarda bu oran %30’a yükselir.

Alzheimer Neden Olur?

Alzheimer’ın kesin nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte, beyinde amiloid plaklar ve nörofibriler yumakların oluşmasıyla ilişkilendirilir. İlerleyen yaş en büyük risk faktörüdür. Ailesinde bunama sorunu olan kişilerde Alzheimer'a yakalanma riski 3-4 kat daha fazladır. Düşük eğitim düzeyi, uzun süreli alkol kullanımı ve Down Sendromu da risk faktörlerindendir. Genetik miras nedeniyle erken yaşlarda Alzheimer tanısı konan kişilerde hastalık daha hızlı ilerler. Diğer sistemik hastalıklar da süreci hızlandırabilir.

Alzheimer Belirtileri

Alzheimer belirtileri, günlük hayatı etkileyen unutkanlık ve bilişsel yeteneklerde azalma ile kendini gösterir. İşte detaylı belirtiler:

Unutkanlık: Özellikle yakın zamana ait olayları ve insan isimlerini hatırlayamama.

Günlük İşlerde Güçlük: Alışveriş yapma, yemek pişirme gibi aktivitelerde zorlanma.

Konuşma Güçlüğü: Kelime bulmada zorlanma.

Zaman ve Mekan Algısında Bozukluk: Tarihleri ve bildiği yolları unutma.

Karar Verme Zorluğu: Giysi seçimi gibi konularda.

Pratik Düşünmede Azalma: Hesap yapma ve planlama becerisinin azalması.

Eşyaları Yanlış Yere Koyma: Gözlüğünü ayakkabı dolabına koyma gibi.

Kişilik Değişiklikleri: Çevresindekilerden kuşkulanma, içe dönüklük.

Ruh Hali Değişiklikleri: Çabuk ağlama ve sinirlenme.

Davranış Bozuklukları: Sorumluluktan kaçınma, takip edilme şüphesi, amaçsız gezinme.

Alzheimer Nasıl Anlaşılır?

Alzheimer tanısı, detaylı bir görüşme, fizik ve nörolojik muayene, kısa süreli hafıza testleri, biyokimyasal testler ve gerektiğinde bilgisayarlı tomografi veya manyetik rezonans görüntüleme (MR) ile konur. Depresyon gibi diğer tıbbi durumlarla karışabildiğinden, psikometrik testler de yapılabilir. Erken teşhis, hastalığın ilerleme hızını yavaşlatmak için önemlidir.

Alzheimer Tedavisi ve Korunma Yolları

Alzheimer’ın tam anlamıyla bir tedavisi mevcut değildir. Mevcut medikal tedaviler, hastalığın ilerleme hızını yavaşlatmaya yöneliktir. Erken evrelerde başlanan tedaviler daha etkili olabilir. Ayrıca, Alzheimer ile birlikte ortaya çıkan ruhsal bozuklukların tedavisi için de çeşitli ilaçlar mevcuttur.

İnsülin Spreyi: Bazı araştırmalar, insülin burun spreyinin Alzheimer sürecini yavaşlatabileceğini göstermektedir. Ancak bu konuda daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.

Korunma Yolları: Günde 30 dakika yürüyüş, sigara kullanmamak, sağlıklı beslenme, Akdeniz diyeti, bisiklet kullanımı ve düzenli egzersiz Alzheimer riskini azaltabilir.

Alzheimer’dan korunmak ve hastalığın etkilerini azaltmak için sağlıklı yaşam tarzı benimsemek ve erken teşhisin önemini unutmamak gerekmektedir.